कान्तिपुर दैनिक, २०७५ भदौ १७ गते, पृष्ठ
५
उपत्यका
पाटनमा
नरसिंह जात्रा
- कान्तिपुर संवाददाता
ललितपुर (कास)– ताज, शिरविन्दु, भिपु माला लगाएका अप्सराको प्रतीकका
रूपमा कुचो लिएका २ बालिका अग्रपंक्तिमा थिए । उनीहरू नरसिंह हिँड्ने बाटो सफा गर्ने भूमिकामा थिए । लगत्तै अर्का २/२ बालिकाले गाईको दूध, दूबो र लावा, अबिर छर्किएर बाटो चोख्याइरहेका थिए । लगत्तै राजदण्ड समाएर २
बालिका अगाडि बढे । उनीहरूलाई झल्लरवाला छत्र ओढाइएको थियो । यात्रामा खुट्टामा अल: (एक प्रकारको रङ) कम्मरमा जबी, लच्कन भएको कपडा घाँटीमा ताय: माला शिरमा मुकुट लगाएका नरसिंहको
भेषमा एक पुरुष थिए ।
पाटनमा मनाइएको नरसिंह जात्रामा देखिएको दृश्य हो । उपाकर्म गुठीद्वारा सञ्चालित जात्रामा नरसिंहको भूमिकामा देखापर्ने यसपटक भक्तपुरबाट आएका हुन् । परम्पराअनुसार जात्रामा पालोवालाको ज्वाइँ अथवा भान्जा नरसिंह बनेर ललितपुर प्राचीन नगरीमा साया: रुटमा परिक्रमा गराउने चलन छ । राजोपाध्याय समुदायमा ज्येष्ठताको आधारमा पालो चलाइने जात्रा यसपालि पटकु टोलका ध्रुव ज्वालानन्द राजोपाध्यायको पालो हो । उनका ज्वाइँ भक्तपुरका मनिन्द्र शर्मा नरसिंहको भूमिका देखिए ।
आयोजक राजोपाध्याय भन्छन्, ‘प्राचीनकालमा पाटन सहर स्थापना गर्दा समयमा मघा (नराम्रो) नक्षत्र परेको थियो । यस क्षेत्रमा जन्मे हुर्केकाको शुभ होस् भन्ने कामना गर्दै जात्रा गर्ने चलन छ ।’ यात्रामा धार्मिक मान्यताअनुसार नरसिंहको कम्मरमा मधु र कैटभ दैत्यको प्रतीकका रूपमा २ पुतली बाँध्ने गरिन्छ । यसले पाटनवासीलाई भयबाट मुक्त भएको सन्देश दिन दैत्यको प्रतीकका रूपमा राख्ने गरेको उनको भनाइ छ । नरसिंह विष्णु भगवान्को दसमध्ये चौथो अवतार हो ।
जात्राका लागि राजोपाध्याय गुरुहरूले चतुर्थी पूजा गरेका थिए । गुरुपूर्णिमामा पाटन दरबार स्क्वायरस्थित सुन्दरी चोकमा पुगी मल्ल राजालाई जात्राको निमन्त्रणा चढाएका थिए । जनैपूर्णिमामा भगवानको उपाकर्म गरिएको थियो ।
नरसिंह जात्रा समारोह समिति २०७५ का संयोजक केदार ज्वालानन्द राजोपाध्याय भन्छन्, ‘जात्रा सञ्चालन गर्न ४/५ लाख रुपैयाँ आवश्यक पर्छ । ललितपुर महानगरपालिकाले १३ हजार रुपैयाँ मात्र दिने गरेको छ । अपुग रकम हारगुहार गरेर जम्मा गर्न बाध्य छौं ।’ उनका अनुसार अहिले ६ कुल (सटुल) देवब्राह्मण (नेवार ब्राह्मण) राजोपाध्यायहरूको उपाकर्म गुठीका प्रत्येक सदस्यले ज्येष्ठताका आधारमा पालैपालो खर्च गरी जात्रा मनाउँदै आएका छन् ।
पाटनमा मनाइएको नरसिंह जात्रामा देखिएको दृश्य हो । उपाकर्म गुठीद्वारा सञ्चालित जात्रामा नरसिंहको भूमिकामा देखापर्ने यसपटक भक्तपुरबाट आएका हुन् । परम्पराअनुसार जात्रामा पालोवालाको ज्वाइँ अथवा भान्जा नरसिंह बनेर ललितपुर प्राचीन नगरीमा साया: रुटमा परिक्रमा गराउने चलन छ । राजोपाध्याय समुदायमा ज्येष्ठताको आधारमा पालो चलाइने जात्रा यसपालि पटकु टोलका ध्रुव ज्वालानन्द राजोपाध्यायको पालो हो । उनका ज्वाइँ भक्तपुरका मनिन्द्र शर्मा नरसिंहको भूमिका देखिए ।
आयोजक राजोपाध्याय भन्छन्, ‘प्राचीनकालमा पाटन सहर स्थापना गर्दा समयमा मघा (नराम्रो) नक्षत्र परेको थियो । यस क्षेत्रमा जन्मे हुर्केकाको शुभ होस् भन्ने कामना गर्दै जात्रा गर्ने चलन छ ।’ यात्रामा धार्मिक मान्यताअनुसार नरसिंहको कम्मरमा मधु र कैटभ दैत्यको प्रतीकका रूपमा २ पुतली बाँध्ने गरिन्छ । यसले पाटनवासीलाई भयबाट मुक्त भएको सन्देश दिन दैत्यको प्रतीकका रूपमा राख्ने गरेको उनको भनाइ छ । नरसिंह विष्णु भगवान्को दसमध्ये चौथो अवतार हो ।
जात्राका लागि राजोपाध्याय गुरुहरूले चतुर्थी पूजा गरेका थिए । गुरुपूर्णिमामा पाटन दरबार स्क्वायरस्थित सुन्दरी चोकमा पुगी मल्ल राजालाई जात्राको निमन्त्रणा चढाएका थिए । जनैपूर्णिमामा भगवानको उपाकर्म गरिएको थियो ।
नरसिंह जात्रा समारोह समिति २०७५ का संयोजक केदार ज्वालानन्द राजोपाध्याय भन्छन्, ‘जात्रा सञ्चालन गर्न ४/५ लाख रुपैयाँ आवश्यक पर्छ । ललितपुर महानगरपालिकाले १३ हजार रुपैयाँ मात्र दिने गरेको छ । अपुग रकम हारगुहार गरेर जम्मा गर्न बाध्य छौं ।’ उनका अनुसार अहिले ६ कुल (सटुल) देवब्राह्मण (नेवार ब्राह्मण) राजोपाध्यायहरूको उपाकर्म गुठीका प्रत्येक सदस्यले ज्येष्ठताका आधारमा पालैपालो खर्च गरी जात्रा मनाउँदै आएका छन् ।
No comments:
Post a Comment