श्री पशुपतिनाथ व इतिहासय् थुकिया पुजारी

Source:

http://www.nepalmandal.com/content/4062.html

Posted on Wed Sep 23, 2009 7:51 pm NST

संजयराज शर्मा

मुलुकय् राजतन्त्रया अन्त्य नापनापं गणतन्त्रया थ्व सुथय् आपालं हिउपाः वःगु दु। वयेगु क्रम नं जारी हे जुयाच्वंगु दनि। थुकिया लिपांगु दसु धइगु वंगु दँय् पशुपतिनाथ द्यःया थाय् वंगु ५२६ दँनिसें दक्षिण भारतया 'भट्ट' ब्राम्हणतय्सं यानाच्वंगु यकःति राजया झ्वलय् उमिगु राजीनामा लिपा पशुपति विकास कोष मार्फत नेपाली ब्राम्हणया नियुक्तियात कायेफु। मुलुकया हे आराध्यदेव माने यानातःम्ह श्री पशुपति नाथया पुजारी विदेशी जुइगु धइगु निश्चय नं आम राष्ट्रवादी नेपाःमिया निंतिं लज्या चायापुइगु ज्या खः। अथे जुयाः थुकिया नं क्रमभंग जुइमाःगु खः व जुल ।

तर समाजय् पश्चगामीतय् नं अभाव मजू। व हे पश्चगामीया कुटिल चालय् उपिं हे विदेशी पुजारीयात कायम यात। थुगु पालय् नं आम राष्ट्रवादी नेपाःमितय्गु कपालय् हाकुगु सिन्हः तिकाः विदेशीयात पशुपतिया पुजारी नियुक्ति बियाः वर्तमान सरकारं थः 'कतांमरि' हे जूगु प्रमाण न्ह्यब्वःगु दु। थ्व निर्णय नेपाः व नेपाःमिया निंतिं सह्य जुइ फइ मखु। थ्व निर्णय विरोध यायेबह जू, अले बदर यायेबह जू ।

श्री पशुपतिनाथया पुजारी नेपाःमि हे जुइमाः। थ्व नेपाःमि फुकसियां सः खः व जोडदार माग नं खः। तर मुलुक संघीय स्वरुपय् वनेत स्वयाच्वंगु स्थितिइ आदिवासीया अधिकार अले अग्राधिकार सुनिश्चित जुइमाःगु बुँदाय् प्रायः फुक्कं राजनीतिक दलत सहमत हे जूगु दु। थ्व स्थितिइ श्री पशुपतिनाथ देगःया पुजारी इतिहासय् सु खः व गथे विदेशी ब्राम्हण नियुक्ति जूवन धइगु बारे अध्ययन यायेगु जरुरी जुइ। इतिहासया अध्ययनं छु सीदु धाःसा स्वनिगः नेवाः राज्य कायम जूगु अवस्थाय् उगु देगःया पुजारी थनया आदिवासी ब्राम्हण राजोपाध्याय हे खः। इतिहासया छगू कालखण्डय् थ्व राजोपाध्याय पुजारीयात लिपा मूल पुजारीपाखें चीकल। अथेसां पशुपतिया गुरु दक्षिण मूर्तिया पुजारी राजोपाध्याय ब्राम्हण हे आः तक नं कायम हे दनि।
आः इतिहासया छुं चर्चा याये, नेपाल राष्ट्रिय पुस्तकालयं पिथंगु भाषा वंशावलीया ५१ पेजय् थथे न्ह्यथनातःगु दु - ''यस्य पुत्र यक्षमल्ल भोग वर्ष २० यिन राजले सङ्खराचार्य देखि चलायाका दक्षिणे भट्ट ब्राम्हण पशुपतिनाथका पुजारी कन सुसान्यार पशुपतिका भंगर्‍या (भण्डारी) देवपाटनका (द्यःपाटन) नेवारलाई राखि दिया ।'

थुगु वंशावली कथं भारतीय पुजारीतय्सं श्री पशुपतिनाथय् अधिपत्य याःगु अथे हे ५२८ दँ दुगु माने यायेफइ। व उगु भाषां छु नं प्रस्ट याः धाःसां वयां न्ह्यः सुं मेम्ह पुजारी दु व वयात लिकयाः दक्षिण भारतया भट्ट ब्राम्हण नियुक्ति याःगु खः। व मेम्ह पुजारी धयाम्ह थनया आदिवासी ब्राम्हण राजोपाध्याय हे खः धइगु खँ अःपुक हे अनुमान यायेफइ। श्री पशुपतिनाथया मूल पुजारीइ विदेशी पुजारी कायम जुइ न्ह्यः राजोपाध्याय ब्राम्हण हे खः धइगु खँ न्हापां ला श्री पशुपतिनाथया महास्थानया पुजा राजोपाध्याय ब्राम्हणपाखें याना वयाच्वंगु दु। निगूगू, स्वनिगःया नांजाःगु प्यंम्ह नारायण चाँगु नारायण, इचंखु नारायण, शेष नारायण व विशंखु नारायण मध्ये विशंखु नारायण बाहेक मेगु स्वथाय् आः तक नं स्वनिगःया हे आदिवासी राजोपाध्याय ब्राम्हण हे मूल पुजारी कथं परम्परानिसें कायम जुयाच्वंगु दु। विशंखु नारायणय् नं लिपा त्वःतूगु धइगु धापू दु। स्वंगूगु, पशुपतिनाथया हे प्रतिमूर्ति मखं पशुपतिनाथ (मखन त्वाः) या पुजारी आः नं राजोपाध्याय ब्राम्हण हे जुयाच्वंगु दु। थुकथं छु धाये फइ धाःसा स्वनिगः नापं नेपालमण्डल कथं कायम जुयाच्वंगु इतिहासया कालखण्डय् थनया आदिवासी नेवाः समुदाय हे थनया सांस्कृतिक, धार्मिक व सामाजिक क्षेत्रया हर्ताकर्ता खः। व हे नेवाः समुदायया छगू अंग राजोपाध्याय ब्राम्हण थनया सनातन धर्मया पुजारी वा पुरोहित वा गुरु कथं प्रवर्द्धक जुयाच्वंगु खः। आः तक नं थ्व राजोपाध्याय वर्ग थःगु सनातन धर्मं विमुख मजुसे थःगु कर्तव्यय् मदिक्क लगे जुयाच्वंगु हे दु ।

थथे तत्कालीन राज्यया हे उपाध्याय अर्थात् राजोपाध्याय ब्राम्हण पशुपतिनाथया मूल पुजारीपाखें गथे चीकल धइगु बारे थीथी अडकलत यानातःगु दु। व मध्ये छगू ग्यसुलाःगु तथ्य थन पुष्टि यानातःगु दु। श्री पशुपतिनाथय् नित्य पुजा न्ह्यः रुद्री यायेगु याइ। रुद्री प्रायः जलपाखें याइ। व बाहेक दुरु, घ्यः, कस्ति व साखःपाखें नं याइ। मेगु चिकंपाखें नं याइ। मेगु कौल रुद्री दु। गुगु अय्लाखं याइ। थ्व वेदपाखें शिक्षित तन्त्रपाखें दीक्षित ब्राम्हणपाखें जक सम्भव दु। इतिहासय् पशुपतिइ कौल रुद्री नं जू तर भारतीय पुजारीया नियुक्ति लिसें कौल रुद्रीया प्रथा अन्त्य जूगुलिं वैदिक शंकराचार्यया बहकाउलय् तत्कालिन जुजु यक्ष मल्लं मूल पुजारीपाखें राजोपाध्याय ब्राम्हणयात चीकाः भारतीय ब्राम्हणयात नियुक्ति बिउगु धइगु जनश्रुति दु। थथे विदेशीयात नियुक्ति बिउगुया अर्थ उगु इलय् नं नेपालय् भारतया प्रभाव दुगु अःपुक हे अनुमान यायेफु ।

रुद्र पुजाय् रुद्री लिपा महास्नानया महत्वपूर्ण स्थान दु। श्रीपशुपतिनाथय् महास्नान राजोपाध्याय ब्राम्हणपाखें हे जुया वयाच्वंगुलिं जुजु राजेन्द्रं उगु महास्नान नं चीकूगु क्वय् न्ह्यथनागु लालमोहरं प्रस्ट याइ ।

स्वस्ति श्री गिरिराज चक्र चुडामणि नरनारायणेत्यादि विविध विरुद्धाबली विराजमानमानोन्त श्री मन्महाराधिराज श्री श्री श्री महाराजेन्द्र विक्रम शाह बहादुर शम्शेर जङ्गदेवा नाम सदा समर विजयी नाम..............................
आगे ईश्वरानन्द पाध्या के...यज्ञ बाट महिना महिनामा महास्नान महाबली चराउँदा यज्ञ गर्नाले अख्तियारी तिमीहरुलाई बक्सन भयाको रहेछ आज हामीले पनि पोस मीस नास्ती गरी बक्स्यौं आफ्ना खातिर्जामासित अघिदेखि गरी आया बमोजिम महाबली पकाउन्या पुराण पह्रन्या ब्राम्हणहरु आफूले जाँचीराखी यज्ञ र महापूजा चण्डीपाठ १ गरी आफ्ना दस्तुर लिई भोग्य गर हामीलाई आर्शिवाद दिंदै रह इति संवत १८८२ साल पौष शुद्धि १० रोज ४ सुभम्।...''
(लालमोहरय् न्ह्यथनातःम्ह ईश्वरानन्द पाध्य थ्वहे पंक्तिकारया पुर्खा खः।)

थुगु लालमोहर जुजुपिं गुलि तक निर्लज जुइफु धइगुया छगू प्रमाण नं खः। छखे ब्राम्हणयात वयागु अख्तियारं च्यूत यायेगु अले वहे ब्राम्हणपाखें आशिर्वादया लागिं आदेश बीगु। थ्व स्वयां निर्लज्जता मेगु छु जुइ फइ? थथे छगू धुंकाः मेगु यानाः थनया आदिवासीपाखें अधिकार काकां वनाच्वंगु स्पष्ट जुइ ।

महास्नान क्वचाये धुंकाः महाभोगया ज्या झ्वः शुरु जुइ। उगु महाभोगया दकलय् न्हापां राजोपाध्याय ब्राम्हणपाखें संकल्प सहित पुजा लिपा जक मूलभट्टपाखें विधिपूर्वक छायेगु ज्या आः तक नं जुयाच्वंगु दनि ।

न्हापा न्हापा महास्नान दछिया गबलें गबलें जक याइगु जुयाच्वन। तर लिपा दछिया छक्वः कार्तिक पूर्णे (सकिमिला पुन्हि) कुन्हु यायेगु यानाहल। तर जुजु रणबहादुरया पालाय् वयाः हरेक महिनाया पुन्हि कुन्हु महास्नान यानाहल। महाभोगया लागिं जा थुइगु ज्या झा ब्राम्हण (मिथिला ब्राम्हण)यात लःल्हात। थन लुमंकेबहःगु खँ छु दु धाःसा रणबहादुरया रानी मिथिलाया हे झा ब्राम्हणी खः।
श्रीपशुपतिया पुजा इतिहासंनिसें हे येँया नेवाः समुदायया राजोपाध्याय ब्राम्हणपाखें जुयाच्वंगु व जुजुपिनि सनकं छसिकथं थ्व अधिकार व पद खोसे याःसां आः नं पशुपतिया मूल देगः दुने, दुनं पिने (दक्षिणध्वाखा पिने) राजोपाध्याय ब्राम्हणया हे तन्त्रोक्त विधिं थौं तकं पुजा याना वयाच्वंगु दु। उगु पुजाया इलय् थ्व भट्ट पुजारीत समेत तयेगु याइ मखु। थौंकन्हय् उगु पुजा न्ह्यःखा,येँया चण्डिकानन्द शर्मा राजोपाध्यायपाखें यानाच्वंगु दु ।

थथे गोर्खाया जुजु पृथ्वीनारायण शाहपाखें स्वनिगः बलात् विजय यायेधुंकाः थनया वैभव व थनया सम्पदा जक लुटे याःगु मखु कि थनया आदिवासीतय्गु न्हियान्हिथंया अधिकारय् तकं हस्तक्षेप यानाः थःगु शोषक ख्वाः क्यना बिउगु दु। तर आः निरंकुश राजतन्त्रया विधिवत अन्त्य जुइधुंकूगु दु व मुलुक संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रया संविधान निर्माण लँपुइ न्ह्याः वनेधुंकूगु व आइएलओ १६९ लय् नेपालं हस्ताक्षर यायेधुंकूगु वर्तमान परिप्रेक्षय् पशुपतिइ आदिवासीयात जूगु अन्यायया न्याय बीगु न्हि वःगु दु। विदेशी पुजारी नियुक्ति बदर यासें नेपाली पुजारी अर्थात् थनया हे न्हापांनिसें दयाच्वंपिं आदिवासीया राजोपाध्याय नेवाः ब्राम्हणयात नियुक्ति बीगु न्यायसंगत जक मखु राष्ट्रवादी पलाः ठहर जुइ ।

थन संरचना शुरु याये न्ह्यः पुलांगु जीर्ण स्यंगु दुनेधुंकूगु संरचनायात मथुँसें मगाःगुलिं वर्तमान पशुपति विकास कोष भंग व थुकिया ऐन खारेज यानाः समावेशी व आदिवासीया अधिकारयात सम्मान यासें छगू उच्चस्तरीय अध्ययन समिति दयेकेमाः। उगु समितिं राष्ट्रव्यापी सुझाव मुंकाः प्रतिवेदन तयार यायेधुंकाः उगु प्रतिवेदनपाखें न्ह्यब्वःगु सुझाव कथं न्हूगु संरचना दयेकेमाः ।