लिच्छवीकालिन परम्परा – प्रतीक स्वरुप स्वंगलं वहःया कलश येँया तलेजुइ
रेखा शाक्य
येँ । पोहेला गाः दुतिया ११४०
वंगु शुक्रबाः मिला पुन्हिकुन्हु दँय्दसंथें चाँगुनारायणया प्रतीक वहःया कलश येँया तलेजु दुने बिज्यात । लिच्छवीकालिन परम्पराकथं चाँगुनारायणया कलशया नापं मेगु निगः वहःया कलश नं नापं तलेजु बिज्यागु खः । निगः कलश लक्ष्मी व सरस्वतीया प्रतिक खः । मूल पुजारीं चाँगु नारायणया कलश व सहयोगी भँडेलपिन्सं लक्ष्मी व सरस्वतीया प्रतीक कलश प्वाथय् घय्पुनाः हःगु खः ।
चाँगुंनिसें हे न्यासी बिज्यानाः थाय् थासय् पुजा फयाः येँ बिज्याकेगु झ्वलय् चाँगु डाँछी,-मुलपानी-दक्षिणध्वाका-जोरपाटी -खास्ती-चाबहिल-कालो पुल-नक्साल भगवती-नाग पोखरी-कमलादी गणेश – रानी पोखरी- जमल-तलेजु गेट हयाः जमलय् जगतनारायण द्यगलय् थ्यंकूगु खः । जमलय् जात्रायात लसकुस यायेकथं गुरुजुया पल्टन, मल्ल जुजुया प्रतीक खड्ग व हनुमानध्वाखा दरबारया महाने त वंगु खः ।
अन सकल प्रतीक द्यःपिन्त हनुमानध्वाखाया दरबारं नं पुजा बिइमाःगु चलन दु । उगु हे झ्वलय् गुरुजु पल्टनं चाँगुनारायणया नामय् सलामी बिउगु खः । अनया सकतां यायेमाःगु विधि क्वचाय्काः गुरुजु पल्टन न्ह्यःने स्वंग कलश, मल्ल जुजुया प्रतीक खड्ग व महानेत कलश ज्वना बिज्यापिन्त थी धकाः सुरक्षा बिइकथं लिउलिउ जमः, कुनात्वाः, असं, बालकुमारी, जनबहाः, वंघः, मखं जुया येँया हनुमान ध्य्वाखाय् थ्यंक बिज्यागु खः । द्यः मखं थ्यनेवं हे महाद्यःया न्ह्यःने चाया थलबल तं तं तया उकिइ दुने मी च्याकाः द्यःयात अपशकुन क्यनेगु परम्पराकथं अन चाया थलबल तछ्यागु खः ।
स्वंगलं कलश तलेजुया मू ध्वाकाय् थ्यनेवं येँया लाय्कू कुमारी साक्षी तयाः नारांद्यःयात तलेजुया राजोपाध्याय पुजारीं लसकुसयाना पुजायाःगु खः । अथेहे कुमारीयात तलेजुया जोशी व कर्माचाय् पुजारीपिन्स पुजायानाः चाँगु कलश ज्वना बिज्याम्ह पुजारीयात माता ज्वंकाः तलेजुइ लसकुस याःसें बिज्याकूगु खः । उगु इलय् हाकनं गुरुजुया पल्टनं तोप तया सलामी बिउगु खःसा थुखे कुमारी नं साक्षी च्वना बिज्यानाः थःगु लाय्कु छेँय् हे लिहाँ बिज्यागु खः ।
तलेजु दुने स्वंगलं कलशयात त्रिशुल चोक, मूल चोक जुयालि इनार चोक दुने यंकेमाःगु परम्परा दु । अन दूगु आसनय् स्वंगलं कलश बिराजमान यानाः तलेजुया पुजारी, चाँगुनारायणया पुजारी पुरोहितपाखें हाकनं पुजा याःगु खः ।
अन हनुमानध्वाखां नियुक्त यानातःम्ह पुजारीं कलशया पुजा याये धुंकाः चाँगुनारायणया नैंक्या व पुजा हिला काःगु खः । अनलिपा पुजाया स्वां व सिन्ह राष्ट्रपतियाथाय् यंकूगु खः ।
न्हापा न्हापा तलेजु दुने स्वंगलं कलश थापना यानाः होम पुजा याइगु इलय्या मीया ज्वाला चाँगुया डांडांनिसें खनेदइगुु जनधारणा दु । व कुँ वा मीया ज्वाला खनेधुंकाः चाँगुनारायणय् मेपिं पुजारीपिन्सं द्यः थासय् बिज्याये धुंकल धकाः पालं याइगु धइगु खँ नं न्यनेदु । अथे हे न्हापा द्यःया प्रसाद जुजुयात नं बिइगु व उगु कलशय् जुजुं थःगु ख्वाःपाः स्वइगु परम्परा खःसा वर्तमान परिस्थितिइ थौंकन्हे राष्ट्रपतियात जल प्रसाद बिउवनिगु यानाःच्वंगु दु । अन लिपा उगु हे दिनय् उगु कलशया जल शोभा भगवती (भचा खुसिइ) हनुमान ध्वाखाया महाने यंकाः अन हे जल विर्सजन याइ । चाँगुया पुरोहित राजोपाध्यायपिं नं हनुमान ध्वाखाया पुजा क्वचायेवं हाकनं चाँगु हे लिहाँ बिज्याइगु खः ।
किंवदन्ती कथं चाँगुनारायण, लक्ष्मी व सरस्वतीया प्रतिक कथं स्वंगः वहया कलशयात राजोपाध्याय व भँडेलपिन्सं थी थी थासं बिज्याकाः येँ हयेगु चलन पौराणिक लिच्छवीकालिन परम्परांनिसें न्ह्यानाच्वंगु खः ।
जनधारणा कथं उबलय् उबलय् द्यःपिं भु लोकय् चाहिउ बिज्याइगु जुयाच्वन । अथे हे चाह्यु बिज्यागु झ्वलय् नारायण द्यः थुगु येँया लायकुलिइ थ्यंगु जुयाच्वन । थुगु थाय् धैगु न्हापानिसें तान्त्रिक बिद्यां सःपिनिगु थाय् जुयाच्वन ।
अले छम्ह तान्त्रिकं उम्ह मनूया भेषय् बिज्याम्ह नारांद्यःयात म्हसिकाः द्यःयात थन हे बिज्याके दःसा सकल मानवया कल्याण जुइगुया लिसें भय, दुख, कष्ट पाखें मुक्त जुयाच्वने फइ अथे हे द्यःया छत्रछायाँय् च्वने दयेवं जगतया हे उध्दार जुइ धैगु मति तयाः थःगु तान्त्रिक बिद्यां चाया थल छगः दयेकाः द्यःया न्ह्यने तछ्याना बिल हँ । थथे अलक्षिण जूगु खनेवं नारांद्यवं का थ्व ला मखुथें जुल धैगु वाः चायेका गन वने धकाः छचाखेरं स्वबलय् येँया लायकु खनेवं अन हे दुहाँ बिज्यात हँ । द्यः बिज्यागुलिं अन तःधंक होम व पुजा यानाः द्यःयात पलिस्था यागु धैगु खनेदु । उबलय् निसें हे थौं तक नं थ्व परम्परायात न्ह्याका च्वंगु दनि ।
लुमंके बहःजु चाँगुया स्वंगलं कलश येँ दच्छिया निक्वः बिज्याकी । छक्वः गुन्पुन्हिया प्यन्हु न्ह्यः क्वाति फ्वयेगु सुचं बिइत बिज्याइसा उगु न्हि खुन्हु नं लायकु कुमारी बिज्याकी अले सम्पूर्ण विधि विधान कथं पुजा याइगु खः । न्हापा न्हापां द्यः बिज्याइगु दक्वं लँपुइ थुकथं हे चाया थलबल तछ्याइगु परम्परा दूगु खःसा आः केवल चाँगु ख्वप व मखनय् जक हे ल्यना च्वंगु दनि ।
न्हापा मखंया हे राष्ट्र विकास मखं क्लब पाखें संचालित व थनया हे स्थानीय मनूतयेगु पहलय् थ्व परम्परा न्ह्याकाच्वंगु खःसा लिपा इमिसं नं वास्ता मयायेवं मखंया तारिणी क्लब नीस्वनाः संचालक भाजु राजन महर्जनजुं विगत स्वंगू दशक न्ह्यः निसें थःगु मौलिक परम्परायात न्हंकाः छ्वये मज्यू धैगु वाः चायेकाः थौं तक नं उगु परम्परायात द्यः मखं महाद्यःया न्ह्यःने थ्यनेवं चाया थलबल तछ्यायेगु परम्परायात कायम यानाच्वंगु दनि । न्हापा चाया थलबल मनूतय्सं थःगु छेँ च्वंगु पुलांगु बिइ हइगु खःसा आः थौंकन्हे न्यानाः हे नं परम्परा न्ह्याकाच्वंगु व न्ह्याका हे च्वनेगु खँ थुम्ह पंक्तिकारयात महर्जनजुं कनादीगु खः ।
No comments:
Post a Comment